Je ziet het niet op de balans van de Europese Centrale Bank (ECB) balans maar het is er wel degelijk: goodwill.
Goodwill is de immateriële, onzichtbare meerwaarde van een bedrijf. Toegepast op een centrale bank, kunnen we stellen dat goodwill ontstaat door wanneer het nodig is, op korte termijn bezien impopulaire beslissingen, gewoon te nemen. Zoals de rente verhogen wanneer inflatie veel te hoog is. De ECB heeft heel wat goodwill verspeeld sinds 2021. Deze maand heeft de bank er een stukje van terug weten te krijgen.
Het bestuur ervan besloot de rentes verder te verhogen. Sterker nog – en hoogst uitzonderlijk – kondigde de president, Christine Lagarde, al aan dat de rente in juli wederom omhoog zal gaan. Een pauze, daar denkt de ECB nog niet eens over na, aldus Lagarde.
De reden daarvoor is simpel: inflatie in de eurozone is niet alleen nog steeds veel te hoog, die dreigt te lang te hoog te blijven, volgens de bank. De economen van de ECB verwachten dat de inflatie dit jaar 5,4 procent zal zijn, gevolgd door 3 procent in 2024 en ruim 2 procent in 2025. Ook de kerninflatie blijft tot en met 2025 te hoog. Hoewel er sprake is van een daling, is die daling bevredigend noch op tijd, vertelde Lagarde.
Inflatieramingen opgekrikt
Ik vond het veelzeggend dat de ECB-economen hun inflatieramingen opgekrikt hebben hoewel ze gerekend hebben met een lagere olieprijs, een sterkere euro en, om de woorden van de bank te gebruiken, ‘significant lagere groothandelsprijzen van gas en stroom’.
Dat is veelzeggend omdat al die zaken de inflatie doorgaans omlaag drukken. Blijkbaar zijn de tegengestelde krachten zodanig sterk dat die neerwaartse druk de komende jaren ruimschoots overschaduwd zal worden. Met andere woorden: de geldontwaarding in de eurozone is behoorlijk hardnekkig.
Waar komt die sterke opwaartse druk op de inflatie in de eurozone dan vandaan? Volgens Lagarde nemen de loonstijgingen in toenemende mate het stokje over van de energieprijzen als we het over belangrijkste drijfveren van de geldontwaarding hebben. Kwam de inflatie eerst vooral uit de energiehoek, inmiddels is de stijging van unit labour costs (ULC), ofwel loonkosten per eenheid product, in toenemende mate de hoofdbron aan het worden.
Loonkosten
ULC is een bredere maatstaf van loonkosten dan de stijging van de lonen alleen en houdt bijvoorbeeld ook rekening met de ontwikkeling van de productiviteit en andere kosten voor de werkgever behalve loon alleen. Denk aan sociale premies en andere heffingen. Ontwikkelingen op het gebied van beloning zijn in toenemende mate een belangrijker bron van inflatie, aldus Lagarde dus en dat is slecht nieuws voor de bank, omdat het betekent dat de inflatie steeds dieper in de dienstensector komt te zitten en daardoor almaar hardnekkiger wordt.
Geen wonder dan ook dat de Française meermaals aangaf dat de ECB nog niet klaar is met renteverhogingen. Zij liet zich van een heel erg stoere kant zien door ook te zeggen dat "zolang inflatie aanhoudt, de ECB ook zal volharden."
Zo bezien is het dan ook begrijpelijk dat de bank de rentes verder heeft verhoogd. Maar wat je óók kunt zeggen, is dat het ónbegrijpelijk dat de ECB geen grotere stap heeft gezet, bijvoorbeeld door de aangekondigde renteverhoging in juli bij die van juni te plakken. Had ze bank dat gedaan, gezien de verwachtingen die ze heeft, dan was dat niet alleen alles logisch geweest, het had ook nog meer goodwill terug kunnen veroveren.
Het zou dus niet verbazen als de ECB de rente ook na juli verhoogt. De bank zal langer ermee door moeten gaan omdat ze in 2021 en 2022 te lang getreuzeld heeft met het aantrekken van de monetaire teugels, terwijl veel van haar zusterinstellingen in andere landen er al (lang) mee bezig waren.
Rentes doen pijn in Italië
Maar of dat genoeg zal zijn om de inflatie te verslaan, betwijfel ik. In de eerste plaats omdat ik vermoed dat de ECB niet ver genoeg zal durven te gaan, uit angst iets te breken. Dat de Italiaanse regering onlangs moord en brand schreeuwde over de aangekondigde renteverhoging in juli is wat dat betreft wellicht een signaal: de opgelopen rentes doen blijkbaar nu al veel pijn in Italië. In veel andere eurolanden zal dat niet veel anders zijn.
In de tweede plaats: een ongemakkelijke waarheid is dat de ECB gevangen zit in een soort vicieuze cirkel, die doorbroken moet worden wil inflatie in de eurozone inbinden. Waar ik het over heb? De ECB verhoogt de rentes nu al enige tijd en dat doet economische pijn. Niets vreemds, inflatie aanpakken nadat je die uit de hand liet lopen, kan nou eenmaal niet zonder pijn. Echter, de overheden in de eurozone reageren erop door keer op keer pleisters te plakken en antibiotica toe te dienen, ofwel de inwoners van de muntunie te compenseren voor die pijn. Dat zien we heel duidelijk aan de (verwachte) begrotingstekorten. Het probleem is alleen dat dat compenseren de inflatie juist omhoog stuwt c.q. de ECB-acties tenietdoet, waarop de ECB nog verder moet gaan et cetera. En dat moet stoppen wil de eurozone de inflatie verslaan. De ECB moet verder gaan met renteverhogingen en de overheden moeten stoppen met compenseren die pijn toestaan. Hoe naar dat ook is, het is simpelweg onmogelijk inflatie te verslaan zonder die vicieuze cirkel te doorbreken.
