Afgelopen week heb ik iets gedaan wat ik nog nooit eerder heb gedaan. Vrijdag heb ik gekeken naar de persconferentie die de Bank of Russia, de centrale bank van Rusland, gaf na hun laatste beleidsvergadering. Die is te zien in een YouTube film(pje) met simultaanvertaling, te vinden op de site van de Bank of Russia.
Wij proberen door het toepassen van sancties de Russische economie schade toe te brengen, opdat ze stoppen met die vreselijke oorlog. Zo’n persconferentie van de centrale bank kan in dat licht interessante gezichtspunten opleveren.
Elvira Nabiullina is naar verluid een vertrouweling van president Poetin, maar ook de gevierde en in het Westen bewonderde centrale bankpresident. Ze bekleedt haar huidige functie sinds 2013, heeft een grote schoonmaak in het versnipperde Russische bankwezen gehouden, maar wordt vooral gezien als degene die de Russische economie doortastend uit de crisis van 2014/15 heeft getrokken.
Nu moet ze de Russische economie door de oorlog en de sancties loodsen. Ze spreekt begrijpelijke taal. Tijdens de persconferentie afgelopen vrijdag werd Nabiullina terzijde gestaan door de vice-president Alexey Zabotkin, die overigens een opvallend actieve bijdrage leverde.
De aanwezige journalisten moeten het ongetwijfeld niet in hun hoofd halen iets van een protest tegen de oorlog te laten horen, maar ik vond dat er behoorlijk kritische vragen werden gesteld en dat het geheel erg natuurlijk overkwam.
Vraag over bevroren Russische tegoeden
Zo stelde de eerste vragenstelster aan de orde dat de Amerikanen de bevroren Russische tegoeden aan Oekraïne willen geven. Wat ging de Bank of Russia daartegen ondernemen, wilde ze weten. De tegoeden zijn immers bevroren, niet geconfisqueerd. Het antwoord was dat de Bank of Russia alle mogelijke juridische opties bekijkt.
Een andere journalist stelde dat de feitelijke inflatie veel hoger is dan die officieel wordt gerapporteerd en vroeg of de acties van de centrale bank om de inflatie te beteugelen wel toereikend zijn. Het antwoord van Zabotkin was dat volgens onderzoek van de Bank of Russia het verschil tussen de door de burgers gepercipieerde inflatie en de officieel gerapporteerde inflatie juist opmerkelijk gering is.
Weer een andere journalist vroeg of de Bank of Russia roebels stuurt naar de ‘bevrijde gebieden’ in Oekraïne zodat de economie daar kan draaien op de Russische munt. Deze vraag werd niet beantwoord of het antwoord "was lost in translation".
Bloomberg-journalist aan het woord (?)
Ook leek mij de sfeer tijdens de persconferentie opmerkelijk ontspannen. Bij de ECB heeft een legertje fotografen aan het begin van de persconferentie de mogelijkheid plaatjes te schieten, maar bij de Bank of Russia liep er tenminste één fotograaf gedurende de hele conferentie door het zaaltje. Het mooie vond ik dat hij gewapend was met fotoapparatuur van het Amerikaanse Canon, al betwijfel ik of daarin een subtiele boodschap was verborgen.
Overigens viel mij op dat ook een vertegenwoordiger van het Amerikaanse persbureau Bloomberg een vraag mocht stellen en als ik het goed heb verstaan was er ook een vragensteller van Forbes. Kom daar maar eens om bij de Fed of de ECB. Daar heb ik nog nooit een vertegenwoordiger van Interfax een vraag horen stellen, al kan het zijn dat die zich gewoon niet aanmelden. En misschien was de vraag van de Bloomberg-journalist ook wel in scène gezet.
Bron: YouTube
Hoe ontspannen de sfeer tijdens de persconferentie was, of als je wat cynischer bent, hoe gepoogd werd de sfeer ontspannen te laten overkomen, bleek opnieuw aan het eind. Nadat de persvoorlichtster de bijeenkomst had gesloten, meldde Nabiullina dat de persvoorlichtster jarig was en die kreeg daarvoor een applausje bij wijze van felicitatie.
Nu ging het natuurlijk om de economie en het beleid, dus daar moet ik het over hebben. Direct na het uitbreken van de oorlog daalde de koers van de roebel sterk. Dat was een gevaar voor de financiële stabiliteit en zou de inflatie een impuls geven, nog los van de invloed van de (in dollars) stijgende grondstoffenprijzen, de problemen in supply chains en de sancties. De centrale bank verhoogde daarop haar beleidsrente van 9,5 procent naar 20 procent.
Stabiliseren roebel verbluffend effectief
Vanzelfsprekend werd ook een deviezenreglementering ingesteld. Deze maatregelen zijn verbluffend effectief gebleken in het stabiliseren van de roebel, die inmiddels terug is op het peil van voor de oorlog, waarbij ook nog bedacht moet worden dat de dollar tegenover de meeste andere munten sinds die tijd is gestegen.
Overigens verklaarden Nabiullina en Zabotkin de kracht van de roebel vooral met het grote overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans van Rusland waardoor er meer vraag naar roebels is dan aanbod. Dat overschot bereikt volgens Nabiullina dit jaar een record van 145 miljard dollar, al voegde ze eraan toe dat dat mede komt door de forse daling van de import.
Hoe dan ook, de kracht van de roebel stelde de Bank of Russia in staat de rente afgelopen vrijdag te verlagen. Ook rapporteerde Nabiullina dat de inflatieverwachtingen, die direct na het uitbreken van de oorlog sterk waren gestegen, inmiddels al weer dalen. Eerder al was een verlaging doorgevoerd dan 20 naar 17 procent, vrijdag werd besloten tot een verdere verlaging tot 14 procent. De boel lijkt te normaliseren. Wat zegt dat over de effectiviteit van onze sancties?
Bron: Refinitiv Datastream
Bron: Refinitiv Datastream
De inflatie is in maart opgelopen tot bijna 17 procent, maar volgens Zabotkin zijn er tekenen dat de ergste stijging van de inflatie achter de rug is.
Bron: Refinitiv Datastream
Dat wil niet zeggen dat er geen economische problemen zijn. Nabiullina was opmerkelijk realistisch. De Bank of Russia schat dat de economie dit jaar met 8 tot 10 procent zal krimpen en ze sprak vrij uitgebreid over de problemen die door de sancties worden veroorzaakt.
Maar ook sprak ze over het proces van aanpassing in de Russische economie. Bedrijven die geen leveringen uit het westen meer krijgen, moeten op zoek naar partners en leveranciers elders. En de werkgelegenheid zal een structurele verandering moeten ondergaan.
'Inflatie niet met wurggreep temmen'
Hoewel Nabiullina topprioriteit wil geven aan het bewerkstelligen van lage inflatie, want die is “critical for steady growth”, betoogde ze dat de structurele aanpassing die de Russische economie door zal moeten maken per definitie gepaard zal gaan met wat hogere inflatie dan normaal. Ze zal daarom niet proberen de inflatie met een soort wurggreep te temmen.
Het lijken mij allemaal wijze woorden en mij bekruipt vooral het gevoel dat het voor ons erg jammer is dat de Russen zo’n capabele president van hun centrale bank hebben.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.
