Het definitieve besluit tot opheffing van de vergoeding die banken aan asset managers in rekening brengen voor de distributie van hun beleggingsfondsen kent een lange voorgeschiedenis. Rabobank en dochterbedrijf Robeco hebben er een vitale rol in gespeeld.
In november 2010 gooide Robeco-bestuurder Hester Borrie (foto) via Fondsnieuws een steen in de vijver. Zij deed dat met een interview waarin ze verklaarde dat de 'kickback een raar fenomeen' is.
Borrie zei dat 'wij het een goede zaak vinden om een discussie te openen over het loskoppelen van de levering van een product en het advies dat een klant van zijn distributeur, in dit geval de bank, krijgt.'
Model niet houdbaar
Vrienden maakte Robeco met deze oproep in de industrie niet, maar het sterke gerucht had de Rotterdamse vermogensbeheerder op dat moment al bereikt dat de Autoriteit Financiële Markten (AFM) een provisieverbod voor beleggingsdiensten wilde afkondigen. Robeco vond het wijs daar voortijdig op te anticiperen.
Enkele dagen later werd Robeco op de flank gesteund door Pim Mol, directeur private banking van Rabobank. Hij verklaarde tegenover Fondsnieuws dat 'de industrie een discussie moet aangaan over het afschaffen van de kickback. Het model is niet houdbaar.'
Minister spreekt machtswoord
Zowel de fondshuizen als de banken waren met het initiatief van Rabobank en Robeco niet blij: de fondshuizen waren bang dat deze discussie de aanbieders van passieve producten in de kaart zou spelen en de banken vreesden voor hun verdienmodel.
Pim Mol hield echter voet bij stuk. Hij had als directeur private banking bij MeesPierson deze exercitie al eerder doorlopen en was er intrinsiek van overtuigd dat het gedeelde belang tussen banken en fondshuizen, dat wil zeggen tussen distributeurs en producenten, doorbroken moest worden en dat banken eenduidig aan de kant van hun klanten moest gaan staan. Een advies- of beheervergoeding was daarin volgens hem essentieel.
In het najaar van 2011 verklaarde minister Jan-Kees de Jager van Financiën dat het provisiemodel echt op de schop zou gaan. Hij verklaarde: 'Doel hiervan is dat de consument er op kan vertrouwen dat de adviseur daadwerkelijk aan zijn kant staat.'
Bank en fondshuis overstag
Na deze oekaze ging de industrie alom overstag. Voorop liep ING Bank, dat haar bedieningsconcept en haar feestructuur als eerste aanpaste. ING Investment Management volgde snel met rebate-vrije fondsen, gevolgd door Robeco en BNP Paribas IP.
Execution only
Rabobank komt op korte termijn met haar nieuwe bedieningsconcept, evenals ABN Amro. Private banks, zoals Van Lanschot Bankiers, zijn al eerder op een advies- en beheerfeemodel overgestapt.
Ook Binck Bank heeft het Herenakkoord met de AFM ondertekend, waarin men zegt vrijwillig per 1 januari 2014 over te gaan op een beëindiging van het provisiemodel.
Opvallend aan het Herenakkoord, waarover naar verluidt al in december tussen de grootbanken en de AFM principe-overeenstemming werd bereikt, is dat op deze donderdag vrijwel onmiddellijk een reactie van het ministerie van Financiën volgde. Daarin werd aangekondigd dat er via een Algemene Maatregel van Bestuur een provisieverbod op beleggingsdiensten komt.
Ingewijden in de markt vragen zich af wat dan de toegevoegde waarde van het Herenakkoord is geweest.
