LFDE: De transitie kan alleen plaatsvinden als deze rechtvaardig is

Coline Pavot, Head of ESG Research bij La Financière de l'Echiquier

Het wordt een hete herfst! Niet alleen op klimaatgebied, na een zomer met de ene hittegolf na de andere en in het vooruitzicht van een winter zonder Russisch gas, maar ook wat betreft de toenemende sociale onvrede, de inflatie en de koopkrachtdaling. Het lijkt alsof deze twee onderwerpen los van elkaar staan, maar zoals in het tweede deel van het IPCC-rapport wordt gesteld, speelt sociale rechtvaardigheid een sleutelrol bij de aanpassing aan de klimaatverandering. We hebben het dus over de ‘rechtvaardige transitie’.

Niet allemaal in hetzelfde schuitje

‘Het is het voorrecht van de groten om rampen vanaf een terras te zien’, schreef Jean Giraudoux. Wat betreft de gevolgen van de klimaatverandering zitten we inderdaad niet allemaal in hetzelfde schuitje. Terwijl de rijkste 10% van de wereldbevolking goed was voor 52% van de cumulatieve CO2-uitstoot van de laatste jaren¹, betalen de kwetsbaarste bevolkingsgroepen de hoogste prijs voor de verstoring van het klimaat en de teruglopende biodiversiteit. Het IPCC schat dat 3,3 tot 3,6 miljard mensen nu al in een omgeving leven die zeer kwetsbaar is voor klimaatverandering. Waarom? Arme mensen hebben twee keer zoveel kans om in kwalitatief slechte, minder goed geïsoleerde woningen te wonen, ze werken in de meest blootgestelde sectoren, zoals de landbouw, en hebben geen toegang tot dezelfde gezins- en overheidssteun die de beter gesitueerden wel kunnen krijgen. Zo duurde het na de droogte van de jaren ‘80 in Ethiopië tien jaar voordat de arme boeren er weer bovenop waren, wat gevolgen had voor een hele generatie kinderen². Klimaatmigratie is een duidelijke illustratie van deze kwetsbaarheid van arme mensen - en niet alleen die groep - voor de klimaatverandering.

Transitie ja, maar wel rechtvaardig

Klimaatongelijkheden brengen het succes van het door overheden gevoerd transitiebeleid in gevaar. Als er geen diepgaand onderzoek wordt gedaan naar de maatschappelijke aanvaardbaarheid van de transitiemaatregelen, zullen de verschijnselen die wij proberen in te perken ernstiger worden. Om deze vicieuze cirkel te doorbreken, is het cruciaal dat bij de politieke besluitvorming rekening wordt gehouden met sociale- en milieukwesties, zodat er ambitieuze klimaatmaatregelen getroffen kunnen worden die gericht zijn op het algemeen welzijn op mondiale schaal. Daartoe moeten er meer metingen komen van de impact van klimaatrampen om rekening te houden met de kwetsbaarheid van de armsten en tot doeltreffender maatregelen te komen. Vanuit die invalshoek bekeken bedragen de gemiddelde kosten van rampen 500 miljard dollar per jaar en niet 300 miljard dollar, oftewel 60% meer. Een rechtvaardige transitie beperkt zich niet tot sociale steun, maar is ook een transitiestrategie voor de samenleving in al haar dimensies.

Bedrijven en de rechtvaardige transitie

Deze transitiedynamiek heeft namelijk ook gevolgen voor bedrijven, zoals bezorgdheid over de werkgelegenheid en de veranderingen die de transitie voor vele sectoren met zich meebrengt. Zo wordt bijvoorbeeld geschat dat voor de productie van een elektrische auto 40% minder arbeidskrachten nodig zijn dan voor een auto met verbrandingsmotor³. Hoe moeten we dit banenverlies aanpakken? Hoe kan de transitie naar nieuwe beroepen worden geregeld om de inzetbaarheid van de werknemers te garanderen? Als de auto eenmaal is geproduceerd, wordt deze voor een hogere prijs verkocht dan een gelijkwaardige auto met verbrandingsmotor. De bedrijven zijn dus ook verantwoordelijk voor het reduceren van ongelijkheden bij de toegang tot milieugoederen en -diensten. Werknemers en consumenten staan in de frontlinie van de rechtvaardige transitie, een veelomvattende kwestie die bedrijven snel en proactief in hun bedrijfsmodel moeten integreren.

Onze beheerteams doen al heel lang hun best om de milieutransitie niet tegenover sociale rechtvaardigheid te stellen. Zo hebben we bij de lancering van onze impactstrategie voor de klimaatverandering en de bescherming van de biodiversiteit een pijler voor de rechtvaardige transitie opgenomen. Om ons te stimuleren collectief na te denken over deze kwestie en de antwoorden erop, staat de rechtvaardige transitie prominent op de agenda van onze volgende ‘Rencontres du Climat & de la Biodiversité’.

Lees meer over La Financière de l'Echiquier, klik hier.