De duurzame gebouwen van morgen worden gemaakt met afval en materialen uit de natuur. Hennep, zeewier of zelfs sloopafval?
Professionelen uit de bouwsector zoals architecten, ingenieurs, ondernemers, verzekeraars en investeerders onderzoeken ambitieuze ideeën over hoe ze op de natuur gebaseerde bouwmaterialen kunnen vinden en introduceren om de bouwsector – die verantwoordelijk is voor 40 procent van de wereldwijde koolstofuitstoot – groener te maken.
Dit onderwerp werd dit jaar besproken op The Klosters Forum (TKF) tijdens een workshop over 'de zoektocht naar nieuwe bouwmaterialen en de rol van de natuur'.
TKF biedt een wereldwijd platform van dialoog en samenwerking om enkele van 's werelds meest dringende milieu-uitdagingen aan te pakken en positieve veranderingen te versnellen.
Ditte Lysgaard Vind, een gerenommeerde Deense specialist op het gebied van circulaire economie, gaf de aanwezigen op het forum monsters van bouwmaterialen gemaakt van gerecyclede biervaten en zeeplanten.
Ze legde uit dat hennep een ander natuurlijk materiaal is dat in de bouw kon worden gebruikt.
"We kunnen de wereld van morgen vormgeven met het afval van vandaag en tegelijk een wereld creëren zonder afval", vertelde ze op het forum.
"Naarmate we verder gaan met bio-engineering, kunnen we de natuur omzetten in biomaterialen die gemakkelijk te schalen zijn."
Het andere materiaal dat Lysgaard Vind toonde, is gemaakt van zeegras, een plantensoort die wordt aangetroffen in estuaria, baaien en andere ondiepe gebieden aan de kust.
Zeegras, dat drie keer meer broeikasgassen absorbeert dan bomen, is een koolstofnegatief bouwmateriaal dat ook brandwerend, rotbestendig en goed isolerend is.
Er kan ook riet van worden gemaakt – met behulp van een traditionele Viking-methode – en geprefabriceerd worden tot handige panelen die gemakkelijk op daken en façades te plaatsen zijn.
De deelnemers aan het forum hadden het ook over algen als een ander aantrekkelijk, zij het onconventioneel biomateriaal dat in de bouwomgeving moet worden opgenomen.
Algen worden erkend als een van 's werelds meest effectieve methoden voor koolstofvastlegging die bestand zijn tegen uiteenlopende extreme omgevingsomstandigheden en zich daaraan kunnen aanpassen.
Uit onderzoek blijkt dat microalgen 50 keer meer koolstofdioxide kunnen vasthouden dan planten; een vijver met een volume van 4000 m3 absorbeert ongeveer 2200 ton CO2 per jaar . 1
De hoge fotosynthetische efficiëntie van algen wordt ook aangevuld met een hoge biomassaopbrengst, waardoor ze een effectieve energiebron zijn.
Bepaalde soorten algen, zoals spirulina of rhodophyta, worden al gebruikt voor voedsel en voedingssupplementen en andere kunnen als biobrandstof werken.
Architecten en wetenschappers experimenteren met innovatieve projecten om algen in het ontwerp van gebouwen te integreren, bijvoorbeeld door een façade in het gebouw te bedekken met een algengordijn dat CO2 en verontreinigende stoffen opvangt, de warmte vermindert en zuurstof produceert.
Kiezen voor het 'bruine goud'
Dr. Gnanli Landrou, medeoprichter van het Zwitserse Oxara, gebruikte het forum om de cementvrije additieftechnologie te demonstreren die zijn start-up heeft ontwikkeld.
Oxara's gepatenteerde methode mengt graafafval op basis van klei met een mineraaladditief dat na 24 uur uithardt, klaar voor gebruik in bouwvloeren en niet-dragende wanden.
Het aardbeton van Oxara heeft alle verwerkingsvoordelen van zijn conventionele tegenhanger, maar stoot 20 keer minder ingebedde koolstof uit en is goedkoper. Het kan dus helpen om betaalbare woningen te bouwen. Dat kan cruciaal zijn. Gegevens uit de EU tonen dat bouw- en sloopafval de grootste afvalstroom van de regio is, waarvan 15 procent rechtstreeks naar stortplaatsen gaat.2
"Er is veel afval dat gerecycled kan worden. Het is ook een financieel probleem voor een bedrijf -- als je niet recyclet, moet je het probleem anders aanpakken", zegt dr. Landrou.
"Wat gisteren als afval werd beschouwd, is nu een hulpbron. In de circulaire economie is er geen afval. Sloopafval in de bouw; ik hoop dat het in de toekomst bruin goud zal zijn. We moeten de bouwsector veranderen met één gebouw tegelijk."
Risico op 'stranded assets'
Hoewel alternatieve bouwmaterialen veelbelovend zijn, is de commercialisering ervan traag verlopen in een sector die doorgaans bestand is tegen technologische veranderingen.
Lysgaard Vind is echter van mening dat de veranderende bedrijfsdynamiek tussen ontwikkelaars en klimaatbewuste beleggers een transformatie zou kunnen teweegbrengen.
Ontwikkelaars – grote en kleine – kunnen niet anders dan duurzaamheid integreren om te voorkomen dat hun gebouwen een 'stranded asset' worden, voegt Lysgaard Vind eraan toe.
"De gebouwde omgeving is zo'n activaklasse geworden dat ze ten dienste staat van de financiële sector door beleggingskansen aan te bieden", zegt ze.
"Omdat beleggers de belangrijkste besluitvormers zijn, is de vraag naar duurzaamheid en transparantie nu een positieve drijfveer."
[1] Op voorwaarde dat zonne-energie 9 procent van de tijd beschikbaar is. Bhola, V., et al. Overview of the potential of microalgae for CO2 sequestration. Int.. J. Environ. Sci. Technol. 11, 2103–2118 (2014). https://doi.org/10.1007/s13762-013-0487-6 [2] European Environmental Agency
