En de Nobelprijswinnaar in de categorie ‘economie’ in 2022 is….de Europese Centrale Bank! Dat lijkt mij het enige juiste voor begin oktober, als de prijswinnaar bekend wordt gemaakt. Waarom de ECB? Omdat de bank iets ongelofelijk voor elkaar heeft gekregen.
Ik zat te luisteren naar Christine Lagarde, president van de bank, onlangs en hoorde haar zeggen dat het nieuw te ontwerpen instrument om de spreads tussen de eurolanden in toom te houden, niet als doel heeft de spreads te doen verdwijnen maar om die te normaliseren. Het nieuwe instrument moet de bank helpen ‘irrationeel gedrag’ op de markten aan te pakken. Een mede bestuurder van de bank had het over het aanpakken van ‘fundamenteel onterechte’ spreadniveaus.
Over irrationeel gedrag gesproken
En dat is toch bijzonder knap, dat de ECB blijkbaar weet welk niveau van de spreads fundamenteel juist is, ofwel wat ‘normaal’ is als we het over spreads hebben. Idem voor wanneer de markt rationeel is en wanneer niet. Als dat niet Nobelprijswaardig is, dan weet ik het ook niet meer!
Over irrationeel gedrag gesproken trouwens…Als het je taak is de jaarlijkse inflatie op 2 procent te houden, de werkelijke inflatie ruim 8 procent bedraagt én stijgend is, je eigen ramingen erop wijzen dat de inflatie op middellange termijn te hoog zal blijven (ik zal de beroerde trackrecord van die ramingen, die keer op keer de inflatie zwaar onderschat hebben, even vergeten) én elke gangbare monetaire stelregel je vertelt dat, om de inflatie terug naar 2 procent te knuppelen en daar te houden, je rente ergens tussen circa 2,5 en 3,5 á 4 procent moet liggen, hoe rationeel is het dan wat de ECB doet?
Mocht je het niet weten: de bank zal eind juli uren bakkeleien over de vraag of haar rente van -0,5 procent naar -0,25 procent moet of in één keer naar 0 procent opgetrokken moet worden. In september zou dan nog een stapje volgen en wat er daarna gebeurt is, zoals de bank stelt, afhankelijk van de ontwikkelingen op het gebied van onder meer inflatie. Hoe rationeel dat is? Volkomen niet!
Zeker omdat de kans groot is dat er na september weinig zal gebeuren op het rentefront. Dat is de conclusie die je kunt trekken als je goed luistert naar Lagarde.
Hoe het narratief verplaatst wordt
Tijdens de jaarlijkse retraite van de ECB in het Portugese stadje Sintra, zei Lagarde namelijk dat ze zich weinig zorgen maakt over een recessie in de eurozone en dat de bank klaar staat de rente sneller op te krikken als inflatie verder blijft stijgen. Wat Lagarde hier doet is een knap staaltje linguïstische toverij.
Zij verplaatst het narratief vakkundig. Niet het huidige zeer hoge niveau van de inflatie en de grote kans dat de inflatie de komende jaren te hoog zal blijven, is blijkbaar niet voldoende voor de bank steviger in te grijpen. Nee, dat zal de bank overwegen als de inflatie verder blijft stijgen.
In de wetenschap dat een belangrijk deel van de inflatie veroorzaakt wordt door de energieprijzen, in de wetenschap dat inflatie prijsverandering is ten opzichte van 12 maanden geleden, in de wetenschap dat de olieprijs in de tweede helft van 2021 gestegen is én onder de plausibele aanname dat de olieprijs niet zal verdubbelen vanaf het huidige niveau, is het vrij zeker dat de inflatie in de herfst zal stoppen met stijgen en juist iets kan terugvallen. De nadruk ligt op iets, de geldontwaarding is te structureel om door de gunstigere vergelijking van de olieprijs helemaal naar 2 procent terug te keren.
Als Lagarde nu zegt dat snellere renteverhogingen mogelijkerwijs zullen komen als inflatie verder versnelt, dan gooit ze met die opmerking eigenlijk de deur dicht voor significante renteverhogingen na september terwijl je op basis van haar woorden op het eerste gezicht zou concluderen dat de bank klaar staat geld lenen aanmerkelijk duurder te maken. Linguïstische toverij inderdaad, waar je doorheen moet prikken.
Voorkomen is beter dan genezen
Als Lagarde dan zegt dat na september ‘geleidelijke renteverhogingen’ nodig zijn, dan mogen we dat gerust veel minder havikachtig geluid vinden dan op het eerste gezicht lijkt. Voor geleidelijke renteverhogingen na september zou overigens heel wat te zeggen zijn…als de ECB-rente op dat moment een beetje in de buurt van het benodigde niveau zou liggen om de inflatie op middellange termijn rond 2 procent te kunnen houden. Maar dat zal, zoals we gezien hebben, bij lange na niet het geval zijn.
Wat de ECB doet, is een zeer onverantwoord beleid blijven voeren, met als mantra dat het genezen van inflatie beter is dan het voorkomen ervan. Een mantra waar de Bank voor Internationale Betalingen (BIS) in het jongste jaarverslag overigens voor waarschuwt. De les die de wereld geleerd had na het inflatiefiasco in de jaren zeventig, namelijk dat inflatie voorkomen beter is dan die te genezen, geldt nog steeds, aldus de BIS. Als je dan…nee, meer daarover volgende maand.
Edin Mujagić is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en auteur van het boek ‘Keerpunt 1971’. Hij schrijft iedere laatste vrijdag van de maand voor Investment Officer een ECB Watch over het monetaire beleid van de Europese Centrale Bank.
