We willen niet dat Rusland oorlog voert tegen Oekraïne en helemaal niet dat die oorlog mede betaald wordt uit het geld dat wij betalen voor de Russische olie en het Russische gas. Dus wil de Europese Commissie een olieboycot. Van de ene op de andere dag stoppen met het importeren van olie uit Rusland zou ons eigen leven en onze eigen economie sterk negatief beïnvloeden, daarom nemen we er even wat tijd voor.
Inmiddels ligt er ook een voorstel op tafel om geen boycot in te stellen, maar invoerheffingen. Anderhalve week geleden publiceerde het gerenommeerde Bruegel instituut er een paper over dat bijvoorbeeld zeer enthousiast werd onthaald door Mathijs Bouman in zijn korte column in het FD.
Als wij een invoerheffing op Russische olie leggen, wordt die duurder. Wie precies welk deel van de last draagt, Poetin of onze consumenten, hangt af – nu wordt het technisch – van de relatieve elasticiteit van onze vraag en het Russische aanbod. De last van de invoerheffing komt onevenredig zwaar te liggen op de partij met laagste elasticiteit, oftewel de partij met de minste uitwijkmogelijkheden. Volgens Bruegel liggen de verhoudingen zodanig dat we Poetin met invoerheffingen een heel zware last kunnen opleggen.
Te mooi om waar te zijn
Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het doorgaans ook niet waar. Dat geldt hier zeker. De redenering van Bruegel rammelt aan alle kanten. Het is typisch een voorbeeld van kritiekloos naar een gewenste conclusie redeneren. Dat er grote gelijkenis is met hoe Trump China een lesje ging leren laat ik dan maar even rusten.
Het belangrijkste argument dat Bruegel gebruikt, is dat het merendeel van de Russische olie ons zou bereiken per pijpleiding. Die kunnen de Russen niet verleggen, dus hun ‘elasticiteit’ is laag, terwijl Bruegel beweert dat wij makkelijk kunnen switchen naar andere leveranciers.
Ik sta met mijn oren te klapperen bij het horen van zoveel onzin. De meeste Russische olie komt via schepen naar ons (de EU) toe. Nog geen 17% komt via een pijpleiding. Dat is echt niet moeilijk te vinden. De auteurs van het Bruegel paper wisten het kennelijk niet, terwijl het nota bene ook in een publicatie staat die op de (korte) literatuurlijst van het paper prijkt. Hebben ze de door henzelf aangehaalde literatuur niet gelezen? De hele redenering van Bruegel valt daarmee in duigen, nog afgezien van het feit dat het veronderstelde gemak waarmee wij olie van elders kunnen halen compleet wordt overschat.
Toen ik de conclusies van het rapport las, had ik direct al enig wantrouwen, het klonk mij als wishful thinking in de oren. Mijn wantrouwen werd nog groter toen ik het rapport opzocht en vond dat het slechts vijf pagina’s lang is en dat er wel zeven auteurs aan gewerkt hebben. Als er zoveel mensen bij een kort stukje betrokken zijn, ontstaan er problemen wat betreft ‘ownership’. Wie is nog verantwoordelijk voor de juistheid van de inhoud?
Olieboycot vervelend voor Russen, meer niet
Nee, invoerheffingen gaan helemaal niet werken. En trouwens, een boycot evenmin. Het geeft ons een beter geweten, maar het einde van de oorlog komt er geen dag dichterbij door. Voor de Russen is een boycot van Europa zeker heel vervelend. Maar na enige tijd raken ze hun olie echt wel kwijt, er is genoeg vraag naar olie in de wereld, al zal het tegen gereduceerde prijzen gaan. Dus een verlies van inkomsten is te verwachten, maar niet in een mate die de Russen dwingt de oorlog te beëindigen.
Wij zullen juist hogere prijzen gaan betalen. Als wij de invoer van 4,5 miljoen b/d aan Russische olie stoppen, moeten we die olie van elders halen, al kunnen we deels op kolen overschakelen. Maar de markt is krap, er ligt niet ergens een hoop olie op ons te wachten. Wij kunnen die olie slechts bemachtigen door bestaande kopers van niet-Russische olie te overbieden. Soms is economie echt simpel.
Jan Modaal
Een olieboycot gaat een forse tol eisen van de Europese economie. Als we die prijs willen betalen om ons geweten te sussen, moeten we dat zeker doen. Dat we Poetin hiermee doorslaggevende economische schade toebrengen, is een illusie. En het benoemen van de gevolgen voor onszelf zou wel zo eerlijk zijn. De stoere lieden in Brussel die hiertoe besluiten, kunnen de hogere kosten ongetwijfeld makkelijk betalen. Jan Modaal zal met zijn hogere rekening meer problemen hebben. Laten we daar helder over zijn.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.
