In 2015 deed de Britse premier David Cameron een belofte: als hij de algemene verkiezingen zou winnen, zou hij een referendum over het Britse EU-lidmaatschap houden. De regering-Cameron is zelf wel voorstander van het EU-lidmaatschap, maar dan in een aangepaste vorm. In februari kwam de EU Cameron gedeeltelijk tegemoet. Wat zou een vertrek uit de EU voor het VK betekenen?
De onderhandelaars voor het VK en de EU bereikten op 19 februari in Brussel een akkoord. Een van de kernpunten was de expliciete aanvaarding dat het VK nooit tot een vergaande politieke integratie in de EU gedwongen kan worden. De vraag luidt nu of dat ver genoeg gaat om de Britten ervan te overtuigen vóór het EU-lidmaatschap te stemmen? Cameron zegt dat hij hier met “hart en ziel” campagne voor gaat voeren. Wij denken echter dat de onzekerheid en de marktvolatiliteit de komende maanden groot blijven.
Britse kijk op de EU
Britse twijfel aan het EU-lidmaatschap is niet nieuw. Al in het Thatcher-tijdperk, was een groot deel van de Conservatieven tegen het idee van één Europa. Een steeds hechter EU-verband werd als een bedreiging voor de Britse identiteit en soevereiniteit gezien. De tegenstelling tussen het VK en Europa werd door de Britten als een ’wij tegen zij-strijd’ ervaren. De meeste Britten zien Thatcher als de premier die tijdens de onderhandelingen met de EU belangrijke concessies wist af te dwingen. Onder het premierschap van partijgenoot John Major, die Thatcher in 1993 opvolgde, vormde Europa echter nog steeds een twistpunt binnen de Conservatieve Partij.
Deze almaar voortdurende strijd is inmiddels een nieuwe ronde ingegaan. De Britse regering kampt niet alleen in eigen gelederen met verdeeldheid, maar ook daarbuiten. Zo is in 1993 de UK Independence Party (UKIP) opgericht, die uittreding uit de EU als expliciete doelstelling heeft. Evenmin is de Labour-partij ondubbelzinnig voorstander van het EU-lidmaatschap. Ondertussen stelt de Britse boulevardpers zich over het algemeen eurosceptisch op en meet negatief nieuws over de EU graag breed uit.
Ons scenario: geen Brexit
Het beloofde referendum vindt op 23 juni 2016 plaats. De regering-Cameron heeft onlangs bij onderhandelingen enkele overwinningen binnengehaald: de EU heeft een aantal concessies gedaan op het gebied van migratie, economisch beleid en soevereiniteit. De Britse premier kan de kiezers nu het advies geven om vóór het EU-lidmaatschap te stemmen. Voor de meeste eurosceptici in het VK kunnende concessies echter nooit groot genoeg zijn.
De opkomst zal belangrijk zijn en die is moeilijk te voorspellen. Vooralsnog luidt ons basisscenario dat het VK in de EU blijft. Het verleden leert ons namelijk dat Britse kiezers in referenda vaak de voorkeur geven aan de bestaande situatie geven. Wij zien een Brexit dan ook als staartrisico. De onzekerheid en de marktvolatiliteit houden de komende maanden echter aan.
Gevolgen
In de aanloop naar het referendum legt het pro-Brexit-kamp de nadruk op de besparingen na een uittreden uit de EU, terwijl het anti-Brexit-kamp voor een financieel armageddon waarschuwt. Mocht het VK toch uit de EU stappen, dan zal dat een schokgolf door de markten zenden. Hoe groot de impact uiteindelijk is, hangt ook af van de akkoorden die het VK na de uitstap met de EU en andere landen moet uitonderhandelen. We verwachten geen zeer gunstige voorwaarden voor het VK, omdat dit de eurosceptische partijen op het Europese vasteland in de kaart zou spelen.
De Londense City is blijft belangrijk. Een Brexit zou tot enorme onzekerheid in de Britse financiële sector leiden op een moment dat deze grote en wereldwijde opererende sector in het VK bij bepaalde EU-leden toch al een politiek gevoelig punt vormt. Handelsakkoorden op dit gebied zijn al complex en zullen bij een Brexit alleen maar ingewikkelder worden.
Een Brexit kan de Britten bepaalde financiële voordelen bieden: zo hoeft het VK niet langer aan de EU-begroting bij te dragen en neemt de reguleringsdruk waarschijnlijk af. De economische gevolgen zijn per saldo waarschijnlijk echter licht negatief, niet alleen op de korte, maar ook op de middellange tot lange termijn. Voor de EU als geheel zal de economische impact van een Brexit waarschijnlijk klein zijn, maar voor individuele EU-lidstaten kunnen de gevolgen wel aanzienlijk zijn. De voortgaande EU-integratie kan bovendien nog meer politieke tegenwind gaan ondervinden. Gezien de enorme uitdagingen waarmee de EU en de eurozone geconfronteerd worden – zoals de voortslepende problemen in Griekenland, de vluchtelingencrisis en de groeiende euroscepsis – denken wij dat de EU deze kwestie vooral zo snel mogelijk wil afhandelen om weer tot de orde van de dag te kunnen overgaan.
Ruth van de Belt
Investment Strategist
&
Michael Wray
Kempen Fiduciairy Management (London)
Dit artikel is onderdeel van het digitale magazine Kempen Insight, maart 2016.
Kempen Capital Management N.V. (KCM) heeft een vergunning als beheerder van diverse beleggingsinstellingen en voor het verlenen van beleggingsdiensten en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten.
