Pensioenfondsen, vermogensbeheerders en bedrijven zijn te veel gefocust op de korte termijn. Dat moet veranderen vindt Lars Dijkstra, CIO van Kempen Capital Management. Hij vindt in Else Bos, CEO van pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM, een medestander.
Het is een verstikkende houdgreep, waar pensioenfondsen, vermogensbeheerders en bedrijven zich in bevinden. Ze worden afgerekend op hun resultaten op korte termijn en bevinden zich noodgedwongen in een wereld van rankings, benchmarks en kwartaalresultaten. Terwijl de nadruk juist zou moeten liggen op waardecreatie en verantwoord beleggen op de langere termijn, vindt Dijkstra, die het als zijn missie ziet om een cultuurverandering in gang te zetten. Maar een cultuur verander je niet alleen. Daarom probeert Dijkstra medestanders te vinden, door het voorzitterschap van de 300 Club, een groep internationale CIO's, publicatie van opinieartikelen, deelname aan het internationale project Focusing Capital on the Long Term en het opstellen van een lange termijn ambitiestatement samen met andere CIO's van Nederlandse vermogensbeheerders en pensioenfondsen. Else Bos is een van de mede-ondertekenaars van dat ambitiestatement. "Wat drijft je?", wil Dijkstra weten. "Pensioenen gaan over de langere termijn. Bij langetermijnverplichtingen horen langetermijnbeleggingen", zegt Bos. "Daarnaast voel ik mij er ook persoonlijk bij betrokken. Ik wil later mijn pensioen genieten in een wereld die de moeite waarde is om in te leven. We worden geconfronteerd met stevige bedreigingen, zoals klimaatverandering en gebrek aan voedsel en schoon water. Tegelijkertijd zijn de financiële structuren steeds meer op de korte termijn gericht. Daar zit een discrepantie tussen, die moet worden doorbroken." Een verschuiving van de focus naar de langere termijn brengt volgens Bos en Dijkstra veel voordelen met zich mee. "Het leidt tot minder risico's, een betere match tussen beleggingen en langere-termijnverplichtingen, en uiteindelijk tot een hoger financieel en maatschappelijk rendement op langere termijn", verwacht Bos.
'Ik wil mijn pensioen genieten in een wereld die de moeite waard is om in te leven'
"We zijn het eens over de missie", concludeert Dijkstra. "De vraag is nu: hoe komen we van praten naar doen?" Bos ziet vier manieren om de dominostenen in beweging te krijgen. "Ten eerste is het belangrijk om duurzaamheidsfactoren te integreren in beleid. Wij hebben bijvoorbeeld met PFZW (Pensioenfonds Zorg en Welzijn) het beleggingsbeleid voor de komende jaren geformuleerd, met meer aandacht voor risico's op de langere termijn en concrete doelen, zoals een verviervoudiging van impact investing. Daarnaast beleggen wij in bedrijven met een bewuste langetermijnoriëntatie, en zijn thema's gekozen op basis waarvan we de dialoog aangaan met bedrijven en onze invloed doen gelden op aandeelhoudersvergaderingen." De tweede stap is een interne cultuurverandering teweegbrengen. "Dat begint met een duidelijke missie en strategie voor de langere termijn", zegt Bos. "Maar het is ook belangrijk om met medewerkers inspirerende voorbeelden te delen van bedrijven die op dit terrein hard aan de weg timmeren."
"Dat vraagt ook om andere prikkels", zegt Dijkstra. Bos beaamt dat. "Ons beloningsgebouw is de afgelopen jaren flink aangepast. In de variabele beloning zitten nu meer prikkels die op de langere termijn zijn gericht en een aanvulling zijn op prikkels op de financiële prestaties. Denk aan zaken als duurzaamheid en gedrag." Ten derde moet volgens Bos meer worden nagedacht over fundamentele maatschappelijke veranderingen. "Ik vind het bijvoorbeeld heel inspirerend om mijn gedachten te laten gaan over een circulaire economie en de consequenties hiervan op de businessmodellen van bedrijven." Tot slot pleit Bos ervoor om in te zetten op langetermijnmandaten en hierin samen optrekken met vermogensbeheerders. "Asset owners moeten aan asset managers duidelijk vertellen wat ze op langere termijn willen bereiken; niet alleen op financieel gebied, maar ook maatschappelijk." Volgens Dijkstra vraagt een verschuiving van de focus naar de langere termijn ook om een andere communicatie tussen deze twee partijen. "We moeten dan niet alleen kijken naar de aandelenkoers, maar ook naar de intrinsieke waarde van bedrijven en het rendement op het eigen vermogen op de langere termijn." Bos knikt instemmend. "De huidige koers is slechts een momentopname. Het zegt niet hoe een bedrijf er op langere termijn voor staat."
Volgens Bos en Dijkstra valt er bij alle partijen in de beleggingsketen veel winst te behalen. "Banken en beleggers zouden meer samen kunnen optrekken", noemt Bos als voorbeeld. "Ze verstrekken beiden vermogen aan bedrijven: banken verstrekken meestal vreemd vermogen en beleggers meestal eigen vermogen. Maar ze zijn niet met elkaar in gesprek en geven niet dezelfde impulsen aan bedrijven. Dat is eigenlijk vreemd, want ze hebben een gezamenlijk belang: dat bedrijven op langere termijn goed presteren."
"Ook bedrijven staan onder druk om op korte termijn te presteren", vervolgt ze. "Bedrijven verzuchten weleens tegen mij dat ze op analistenbijeenkomsten zelden vragen krijgen over de langere termijn."
Dijkstra wijst erop dat er in Brussel en door bedrijven wordt nagedacht over mogelijkheden om snel winstbejag bij beleggers te ontmoedigen, door bijvoorbeeld aandeelhouders met veel zitvlees te belonen met extra dividend of meer stemrecht.
"Ik heb moeite met meer stemrecht voor loyale aandeelhouders", zegt Bos. "Maar het is wel merkwaardig dat een tienjarige staatsobligatie meer rente oplevert dan een 1-jarige obligatie, terwijl bij aandelenbeleggingen geen onderscheid wordt gemaakt tussen langetermijn- en kortetermijnaandeelhouders, en flitshandelaars. Dat stemt tot nadenken."
Dijkstra noemt ook de rol van toezichthouders. "Organisaties als AFM en De Nederlandsche Bank zitten ook erg vast in bestaande structuren. Misschien zou ook hun rol moeten veranderen." Bos beaamt dat. "Het toezicht is meer gericht op de risico's op de korte dan op de lange termijn. Ik vind niet dat we de korte termijn volledig los moeten laten, maar het zou fijn zijn als ook hier meer oog is voor de langere termijn."
'We hebben eigenlijk hetzelfde belang'
Het verleggen van de focus naar de langere termijn kan soms pijnlijk zijn, erkennen Bos en Dijkstra. "We moeten bereid zijn om tijdelijk hogere tracking errors en meer volatiliteit te accepteren", zegt Bos. "Dat zijn typische kortetermijnrisico's", vult Dijkstra aan. "Die focus op de kortere termijn is in twee tot drie decennia ontstaan. De MSCI World-index die nu veel wordt gebruikt als benchmark, is oorspronkelijk opgezet om meer transparantie te creëren, maar is nu verworden tot een doel op zichzelf, in plaats van een middel. Dat zou moeten veranderen."
"We moeten met alle partijen in de keten kijken waar we elkaar kunnen aanvullen", besluit Bos. "Eigenlijk hebben we allemaal hetzelfde belang."
Dit artikel maakt deel uit van de laatste uitgave van de Kempen Insight – Het online magazine van Kempen Capital Management. Je vindt het magazine op www.kempeninsight.nl
